Mundial Stories: Μαρακανάζο…. Μια ιστορία ποδοσφαιρικού τρόμου

Αν κάποιος άνθρωπος μιλήσει ποδοσφαιρικά σήμερα για τη Βραζιλία και την Ουρουγουάη στη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου θα έρθουν στο μυαλό οι ακόλουθες δυο λέξεις «τεχνική» και «δύναμη». Αυτό που θα διαφύγει στους περισσότερους είναι πως οι δυο αυτές χώρες έχουν κατακτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου συνολικά εφτά φορές! Αριθμός διόλου ευκαταφρόνητος. Πριν από 72 χρόνια οι δυο αυτές ομάδες προσέφεραν στο κοινό το πιο συναρπαστικό παιχνίδι στην ιστορία των Μουντιάλ. Όχι μόνο για τις ποδοσφαιρικές ικανότητες των παικτών τους μα κυρίως για τις αντιδράσεις του πλήθους που δεν ήταν διόλου ψύχραιμες.

Μουντιάλ 1950: Μια χώρα σε σοκ

Ήταν 16 Ιουλίου του 1950 και όλα τα φώτα του ποδοσφαιρικού κοινού είχαν στραφεί σε αυτή την αναμέτρηση. Το πρώτο ημίχρονο είχε λήξει με το στείρο 0-0. Το δεύτερο ημίχρονο είχε ξεκινήσει κι ο Friaça, Βραζιλιάνος επιθετικός, σημείωσε το πρώτο γκολ της αναμέτρησης στο 47ο λεπτό. Φαινόταν ότι η νίκη ήταν το πεπρωμένο της Βραζιλίας και οι 200.000 οπαδοί που βρίσκονταν στο Μαρακανά επευφημούσαν θορυβωδώς. Στο 66ο λεπτό, ο Ουρουγουανός εξτρέμ Juan Schiaffino σημείωσε γκολ και έβαλε και πάλι την ομάδα του στο κόλπο. Ωστόσο σύμφωνα με το τότε τρόπο διεξαγωγής των Μουντιάλ ακόμη και η ισοπαλία αρκούσε στους βραζιλιάνους. Ο  εξτρέμ, ο Alcides Ghiggia, όμως είχε πολύ διαφορετική γνώμη. Στο 79^ο   λεπτό πέτυχε το 2-1 και χωρίς να το γνωρίζει εκείνη τη στιγμή βύθισε ένα ολόκληρο έθνος στην πιο βαθιά άβυσσο. Η Ουρουγουάη είχε προσπεράσει  τη Βραζιλία. Το Μαρακανά σώπασε και διακόσιες χιλιάδες οπαδοί στο στάδιο κυριεύτηκαν αμέσως από απόγνωση.

Η συγκλονιστική ήττα προκάλεσε πολυάριθμες αντιδράσεις μετά τον αγώνα που έδειξαν με τον πλέον εμφατικό τρόπο το μέγεθος της καταστροφής. Για παράδειγμα, μετά το τελευταίο σφύριγμα, ένας στενοχωρημένος οπαδός αυτοκτόνησε και άλλοι τρεις πέθαναν από καρδιακή προσβολή.  Η FIFA παρέδωσε το τρόπαιο Jules Rimet στην Ουρουγουάη χωρίς τελετή απονομής, καθώς κανείς δεν είχε σκεφτεί να ετοιμάσει μια συγχαρητήρια ομιλία για την Ουρουγουάη. Έξω από το στάδιο, μια ομάδα Βραζιλιάνων οπαδών έσπασε την προτομή του Άντζελο Μέντες ντε Μοράλες, του δημάρχου του Ρίο που υβρίστηκε λόγω των πρόωρων συγχαρητηρίων που είχε απευθύνει θεωρώντας τη Βραζιλία σίγουρη νικήτρια.  Σύμφωνα με φήμες, ο Φλάβιο Κόστα, ο προπονητής της βραζιλιάνικης ομάδας, βγήκε διακριτικά από το γήπεδο μεταμφιεσμένος σε νταντά. Η ήττα επηρέασε επίσης την ίδια τη βραζιλιάνικη ομάδα, η οποία δεν συμμετείχε σε αγώνες για δύο χρόνια ούτε έπαιξε στο Maracana για τα επόμενα τέσσερα χρόνια μετά το Μουντιάλ. Ενώ  η πιο ορατή συνέπεια της ήττας ήταν το γεγονός ότι η εθνική ομάδα υιοθέτησε κίτρινες και πράσινες φανέλες αντί για τις λευκές φανέλες που είχε φορέσει κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Mundial Stories: Το φάντασμα του Μαρακανάζο

Η ήττα είχε επίσης συναισθηματικό και ψυχολογικό αντίκτυπο στον βραζιλιάνικο λαό στο σύνολό του και στη βραζιλιάνικη κοινωνία γενικότερα. Ο αγώνας εναντίον της Ουρουγουάης, με το παρατσούκλι «Μαρακανάζο», θεωρείται εθνική τραγωδία και μερικές φορές συγκρίνεται με τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα και τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 από το βραζιλιάνικο λαό. «Το Maracanazο» λοιπόν ήταν ιδιαίτερα τραγικό επειδή όλη η Βραζιλία —και ένα μεγάλο μέρος του κόσμου— παρακολούθησε το Παγκόσμιο Κύπελλο με τη βεβαιότητα πως οι Βραζιλιάνοι θα κατακτούσαν το τρόπαιο. Μια φτωχή χώρα είχε ανάγκη να «επενδύσει» συναισθηματικά στην ομάδα της και ως εκ τούτου, οι πάντες υπέφεραν από την ήττα. Το Maracanazo ήταν επίσης τραγικό επειδή εμπόδισε τις προσπάθειες της Βραζιλίας να δείξει στον κόσμο ότι ήταν μια χώρα άξια του σεβασμού και η πιο σοβαρή συνέπεια της πανωλεθρίας ήταν αναμφίβολα το γεγονός ότι προκάλεσε έλλειψη αυτοπεποίθησης στον βραζιλιάνικο λαό κάτι σαν συλλογικό αποτύπωμα εθνικής ήττας. Ο Aldo Rebelo, ο βραζιλιάνος υπουργός αθλητισμού, είχε δηλώσει τότε: «Η ήττα από την Ουρουγουάη το 1950 δεν επηρέασε μόνο το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο. Επηρέασε την αυτοεκτίμηση της χώρας.» Η Βραζιλία ουσιαστικά παρέλυσε συναισθηματικά και ψυχολογικά μετά από αυτή την ποδοσφαιρική καταστροφή.

Ο Μοασίρ Μπαρμπόσα, ο τερματοφύλακας της βραζιλιάνικης ομάδας, υπέφερε τα πάνδεινα από την τραγική ήττα. Ως τερματοφύλακας, δέχτηκε ατελείωτη κριτική από τους συμπατριώτες του που τον κατηγόρησαν ότι επέτρεψε τα δύο γκολ εννοώντας ουσιαστικά ότι ήταν υπεύθυνος για την ήττα. Επιπλέον, οι οπαδοί των αντίπαλων ομάδων χλεύασαν τον Μπαρμπόσα ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Δεδομένου ότι ο Μπαρμπόσα ήταν μαύρος, ο ρατσισμός έβρισκε πρόσφορο έδαφος συχνά την κριτική, καθιστώντας την ακόμη πιο οδυνηρή. Αν και πολλοί από τους ποδοσφαιριστές που αγωνίζονταν στη Βραζιλία τη δεκαετία του 1950 ήταν μαύροι, όπως ο Ντίντι και ο Λεονάρντο ντα Σίλβα, η κατάσταση του Μπαρμπόσα έδειχνε ότι η βραζιλιάνικη κοινωνία της εποχής εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται από προκαταλήψεις και ρατσισμό τα οποία έψαχναν μια αφορμή για να ξεσπάσουν. Και μεγαλύτερη αφορμή από αυτή την ήττα δεν μπορούσε να υπάρξει.

Ακόμη και μέλη μεταγενέστερων εθνικών ομάδων της Βραζιλίας απέρριψαν τον Μπαρμπόσα. Το 1994, ο Barbosa σχεδίαζε να συναντηθεί με τον Cláudio Taffarel, τον τερματοφύλακα εκείνης της εποχής, για να μοιραστεί τη σοφία του και να τον ενθαρρύνει πριν από έναν προκριματικό αγώνα με την Ουρουγουάη. Ωστόσο, ο Mário Zagallo, ο δεισιδαιμονικός προπονητής της ομάδας, απαγόρευσε τη συνάντηση. Λίγο πριν από το θάνατό του, ο Μπαρμπόσα εξέφρασε την αγανάκτησή του καθώς ουσιαστικά είχε ζήσει ολόκληρη τη ζωή του ως εξόριστος μετά από αυτό το καταστροφικό παιχνίδι. Είχε δηλώσει λοιπόν: «Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Βραζιλίας, η μέγιστη ποινή είναι 30 χρόνια. Αλλά η φυλάκισή μου ήταν για 50 χρόνια».

Τα Μουντιάλ λοιπόν εκτός από απόλαυση και ποδοσφαιρικό ανταγωνισμό πολλές φορές κρύβουν μέσα τους και ιστορίες οργής, θλίψης και πόνου. Που εκφράζονται με ένα συλλογικό αίσθημα απώλειας.